De Raad van State heeft geconcludeerd dat de stikstofvrijstelling in de bouw niet voldoet aan het Europese natuurbeschermingsrecht. Als gevolg daarvan mag de vrijstelling niet meer gebruikt worden voor bouwprojecten. Veel projecten lopen daardoor mogelijk vertraging op omdat de stikstofuitstoot nu per project moet worden doorgerekend.
De Raad van State heeft de uitspraak gedaan naar aanleiding van een rechtszaak die aangespannen is door milieuorganisatie Mobilisation for the Environment (MOB) tegen het Porthos-project. Het project is een initiatief om CO2 dat geproduceerd wordt door de industrie in de Rotterdamse haven te transporteren en op te slaan in lege gasvelden onder de zee. Voor de vergunning van het project is gebruik gemaakt van de stikstofvrijstelling die de bouw in 2021 heeft gekregen. Die vrijstelling kwam erop neer dat de stikstofuitstoot tijdens de bouwfase niet meer afzonderlijk hoeft te worden onderzocht en beoordeeld. Gedachte achter de vrijstelling was dat de milieubelasting tijdens de bouw tijdelijk is en dus geen permanente natuurschade kan aanrichten. Die vrijstelling was onterecht volgens MOB, want het Porthos-project zou wel degelijk ecologische schade veroorzaken.
Gevolgen uitspraak
De uitspraak van de Raad van State heeft gevolgen voor de algehele bouw. Nu de vrijstelling nietig is verklaard, moeten de bouwers aantonen met individuele berekeningen aantonen dat de stikstofuitstoot tijdens de bouw geen milieuschade aanricht. Een lastige kwestie volgens deskundigen omdat de berekeningen tijdrovend zijn en er te weinig deskundigen zijn die dit kunnen. Vertragingen van drie tot zes maanden zijn reëel volgens brancheorganisatie Bouwend Nederland, afhankelijk van de grote van het project.
Voor het project Porthos was al wel een individuele beoordeling van de stikstofgevolgen gemaakt, maar deze was volgens de Raad van State te laat in de procedure ingediend. De bezwaarmaker krijgt zes weken de tijd om alsnog op het onderzoek te reageren, waarna de Afdeling bestuursrechtspraak een einduitspraak over de kwestie zal doen.
Drama voor de bouw
De timing van deze uitspraak is niet bepaald gunstig, aangezien Nederland al enige tijd met een tekort aan woningen kampt. Tot 2030 moeten er volgens minister voor Volkshuisvesting Hugo de Jonge 900.000 nieuwe woningen bijkomen. Dat streven is al zeer ambitieus; in 2022 worden er naar verwachting 71.500 nieuwe woningen opgeleverd. Het nietig verklaren van de stikstofvrijstelling kan het behalen van die doelstelling nog eens extra bemoeilijken. Ook duurzaamheidsprojecten zoals windmolenparken dreigen door de uitspraak de dupe te worden.
Bouwend Nederland noemt de uitspraak een ‘drama voor de bouw’. ‘Door de verplichting weer voor elk bouwproject aan te moeten tonen dat de realisatie niet bijdraagt aan een vergroting van de stikstofuitstoot nemen kosten toe en zal de vergunningverlening enorm vertragen. De huizenzoeker, de energietransitie, het klimaat en de mobiliteit zijn de klos. Nederland is terug bij af’, aldus de branchevereniging. Bouwend Nederland-voorzitter Maxime Verhagen gaf op onze site eerder aan hoe belangrijk het is voor de glassector de volumes op peil te houden.
