De wijze waarop zonwering wordt aangestuurd heeft een grote impact (26%) op het primair energieverbruik van een gebouw. Groter dan ontwerpkeuzes die worden gemaakt aan de hand van het type glas, de uitkraging of de grootte van de ramen (22%). Dat blijkt uit onderzoek van de Technische Universiteit Eindhoven (TU/e). Op basis van de onderzoeksresultaten zou het ontwerpen van gebouwen met veel glas even gunstig in energieverbruik zijn als gebouwen met minder glas. Zolang dit maar in combinatie is met slim aangestuurde zonwering.
Het onderzoek is uitgevoerd door Samuel de Vries (PhD kandidaat) en Roel Loonen (assistant professor). Kindow, ontwikkelaar van intelligente zon- en daglichtregelingen voor binnenzonwering, is betrokken geweest bij het onderzoek als industriële partner. Lees ook meer over het effect van zonwerend glas.
Typen ramen en glas onderzocht
Voor de studie hebben de onderzoekers verschillende groottes van ramen, type glas en gevelontwerpen vergeleken met manieren waarop zonwering wordt aangestuurd. In de meeste kantoorgebouwen wordt zonwering handmatig bediend door gebruikers. Hierdoor ontstaat er vaak de situatie dat de lichten aan gaan, zodra de zonwering omlaag gaat. ‘De voordelen van natuurlijk daglicht en uitzicht worden hierdoor niet benut. Daarnaast zorgt het voor een hoger energieverbruik’, aldus de onderzoekers.
Slimme zonwering
Geautomatiseerde zonwering kan in potentie zorgen voor betere energieprestaties, maar in de praktijk zorgen conventionele geautomatiseerde systemen veelal tot ontevredenheid onder gebruikers. De geautomatiseerde ‘open-dicht’ strategieën die kenmerkend zijn voor de huidige generatie zonweringsystemen zijn namelijk slecht in het voorspellen en voorkomen van verblinding. Ook wordt bij deze strategieën de zonwering volledig gesloten, wat leidt tot onvoldoende daglicht en uitzicht. Met slimme, verfijnde aansturing is dit minder het geval, waardoor gebruikers meer comfort ervaren en energie besparen. Bovendien blijkt de keuze voor een verfijnde geautomatiseerde regeling bepalender voor het energieverbruik te zijn dan of de zonwering binnen of buiten hangt. Binnenzonwering met een slimme, verfijnde aansturing zorgt voor een 11% lager primair energieverbruik dan buitenzonwering met een conventionele aansturing.
Minder glas niet noodzakelijk voor BENG
Volgens de TU/e is het onderzoek vermeldenswaardig omdat er steeds vaker minder glas wordt toegepast bij het ontwerp van een gebouw. Minder glas past volgens veel ontwerpers beter binnen de rekenmethodiek van de BENG-regeling. Echter blijkt uit het onderzoek dat minder glas in gebouwen niet noodzakelijk is om te voldoen aan de eisen omtrent een laag energieverbrui.k Dit zolang men rekening houdt met slimme regeltechniek, zoals een slimme zon- en daglichtregeling.
Binnenzonwering levert ook een bijdrage
Bovendien druist de studie in tegen de veel voorkomende opvatting dat binnenzonwering alleen functioneel is als helderheidswering. Binnenzonwering kan namelijk een substantiële bijdrage leveren aan de besparing op de energie voor koeling, verwarming en verlichting. Dit met gebruik van reflecterende doektypes en in combinatie met een slimme aansturing. Op deze manier kan binnenzonwering volgens de onderzoekers zelfs een stuk beter presteren dan standaard geautomatiseerde buitenzonwering. Binnenzonwering biedt namelijk ook betere mogelijkheden om een verfijnde automatische aansturing toe te passen. Zo zoek je ‘een optimale balans tussen het beperken van zontoetreding en het toelaten van voldoende daglicht’, aldus de onderzoekers.
Daglichttoetreding steeds belangrijker
De studie laat daarnaast zien dat daglichttoetreding steeds belangrijker wordt in de transitie naar een energiehuishouding zonder CO₂-emissies. Verwarmings- en koelingsinstallaties worden steeds efficiënter en ook PV-panelen steeds vaker toegepast. In de huidige context bepaalt het type glas en de keuze voor binnen- versus buitenzonwering nog 5-13% van het primair energieverbruik. In de toekomst kun je met deze ontwerpkeuzes mogelijk nog maar 2-4% van het primair energieverbruik bepalen. De regeling van de zonwering maakt ook in die context nog 16 tot 18% verschil. Volgens het onderzoek is het daarom belangrijk om continu te zoeken naar nieuwe ontwerpprincipes voor gevelontwerpen en geautomatiseerde zonwering. Op deze manier kun je efficiënter met daglicht omgaan en eerder aan de energiebehoefte voldoen.
